Bændur neita að endurgreiða ólöglega styrki og heita „sjóðheitum“ mótmælum

Frönskum ávaxta- og grænmetisbændum er vandi á höndum og víst að þeir munu berja sér mjög á næstunni. Nú hefur Evrópusambandið (ESB) lýst niðurgreiðslur til þeirra á árunum 1992 - 2002  ólöglegar. Franska stjórnin segir bændur verða borga til baka. Bændur hóta á móti „sjóðheitum“ mótmælum.

Franska stjórnin studdi ávaxta- og grænmetisbændur um jafnvirði rúmra 330 milljóna evra á tímabilinu. Framkvæmdastjórn ESB hefur úrskurðað að greiðslurnar hafi verið til þess fallnar að skekkja samkeppnisstöðu bændunum í hag. Að núvirði, með vöxtum, frá því greiðslurnar hófust, jafngilda styrkirnir samkeppnisskekkjandi 500 milljónum evra, að sögn ESB.

Bruno Le Maire landbúnaðarráðherra Frakka segir að hefja verði aðgerðir til að endurheimta fjárstuðninginn. Hann sagði ekki hversu stóran hlut yrði reynt að heimta til baka. Og bætti við að mál hvers og eins bónda yrði skoðað til að hrekja bændur ekki í gjaldþrot.

Franska stjórnin fékk á baukinn frá ESB fyrir niðurgreiðslur þessar. Þær komu úr varasjóði sem var hugsaður til að styðja bændur á krepputímum á ávaxta- og grænmetismarkaði. Michel Barnier, fyrrverandi landbúnaðarráðherra, vísaði máli þessu til Evrópudómstólsins og arftaki hans, Le Marie, sagðist myndu halda þeim málarekstri áfram. Hann segist sjálfur þeirrar skoðunar að hluti styrkjanna geti ekki talist ólöglegur.

Af fjármunum ESB til landbúnaðarmál hefur langstærstur hluti runnið til Frakklands, eða nálega 40%.

Eins og ég áður sagði, hafa bændur borið sig aumlega yfir þessu. Formaður samtaka ávaxta- og grænmetisbænda, Francois Lafitte, segir, að ekki komi til greina að borga styrkina til baka. Þeir hafi gert bændum kleift að keppa við innflutning frá Spáni og Portúgal.

Laffite varaði stjórnvöld við og sagði hana ekki eiga von á góðu ef hún reyndi að endurheimta. Boðaði hann „sjóðheita“ uppreisn ef ríkisstjórnin lætur til skarar skríða gegn bændum.

Greiðslurnar ólöglegu runnu til að niðurgreiða verð frá bændum, geymslukostnað, förgun hluta uppskerunnar og til að hvetja til úrvinnslu ferskra ávaxta- og grænmetis.

Athugasemdir

[Jón Baldur Lorange, 4.8.2009 kl. 21:37]

Takk fyrir þennan fróðlega pistil. Já, það mun ýmislegt ganga á áður en franskir bændur láta undan og ,,skila" CAP styrkjunum, enda hlýtur það að vera með öllu óraunhæft. Frönsk stjórnvöld hljóta að bera ábyrgðina á þessu þar sem þau, eða undirstofnanir ríkisins, hafa ,,reiknað" og greitt út þessa styrki samkvæmt CAP. Það sem er einkennilegt við allt þetta kerfi er hve lengi þetta hefur fengið að ganga og þess vegna er vandinn mikill.

Að sama skapi hlýtur það að vera umhugsunarefni fyrir önnur ESB ríki því þetta hefur skekkt samkeppnisstöðuna á innri markaði ESB í áraraðir og örugglega orðið til þess að margir bændur hafa hætt búskap vegna þessara ,,ólöglegu" styrkja ti franskra bænda.

[Jón Baldur Lorange, 5.8.2009 kl. 10:44]

Jón Frímann. Þetta kann að vera rétt hjá þér en ef svo er þá er eitthvað minna en lítið að í framkvæmd á CAP að Frakkar, sem er að fá langmestu fjármuni frá ESB vegna landbúnaðarmála (CAP) skuli komast upp með það ár eftir ár að greiða til viðbótar til sinna bænda háa ólöglega styrki. Ef franskir bændur komast upp með þetta, og varla annað hægt úr þessu, þá er það áfellisdómur yfir framkvæmd á CAP. Merkilegasta niðurstaðan er sú að franskir grænmetisbændur gátu ekki lifað undir CAP og urðu að stóla á ólöglega styrki frá franska ríkinu. Með þessum dómi er sú líflína ekki lengur til staðar fyrir franska bændur. Ergó: Jöfnun ESB er öll niður á við. Það þarf að koma afkomu bænda í sama horf og meðaltal ESB segir til um. Það er það sama og íslenskir bændur þurfa að sætta sig við þegar inn í ESB er komið, ja, nema við getum svindlað á kerfinu eins og Frakkar!

[Ágúst Ásgeirsson, 5.8.2009 kl. 11:07]

Takk fyrir ykkar innlegg, Jón Baldur og Jón Frímann. Ég er sammála því að það er eitthvað bogið við hversu seinvirkt kerfið er. Þannig gengur þetta víst fyrir sig hjá ESB, frá því grunsemdir vakna og þar til rannsókn og athugasemdaferli er lokið.

Bændur hér í Frakklandi berja sér alveg ótrúlega mikið. Þeir krefjast styrkja frá ríki þegar verð á vörum þeirra hækkar því þá dregur úr sölu og birgðir af offramleiðslunni hrúgast upp. Þeir kvarta undan tekjutapi þegar verðið lækkar. Og verði uppskerubrestur eða tjón af einhverri ástæðu þá er það fyrsta sem þeir nefna að þeir þurfi bætur. 

Ekki undarlegt því bændur hafa verið vanir því svo lengi sem ég þekki að fá styrki á styrki ofan. Hálfgerður eða algjör sósíalismi allt saman. Þetta er ennþá eins og var á Íslandi, menn eru styrktir til að framleiða og því framleiða þeir sem mest og því er offramleiðsla á mörgum sviðum.

Mér sýnist engar kröfur gerðar á móti um arðsemi búa eða uppstokkun, t.d. sameiningu smábúa. Það hefði ég haldið að væri verðugt verkefni framkvæmdastjórnarinnar í Brussel. Ég bíð eftir því að ESB taki CAP til endurskoðunar.

Tek undir það, að erfitt ef ekki vonlaust verður að endurheimta þessa styrki. Og franska stjórnin er búin að vísa þessu máli til dómstóla í þeirri von að komast upp með þetta. Málið virðist það, að hér sem annars staðar í ESB hugsa menn fyrst og fremst um sjálfan sig og gefa frjálsri samkeppni langt nef. Þess hef ég orðið áskynja mörgum sinnum undanfarin ár.

[Jón Logi (IP-tala skráð) 5.8.2009 kl. 11:28]

Styrkir til bænda enda ekki endilega í þeirra vasa eins og það sé verið að gefa þeim peninga.

Þeir virka eiginlega þannig að viðkomandi framleiðandi þolir lægra vöruverð án þess að fara á hausinn.

Þetta fé hefur því skekkt verðlagningu, og það er ekkert einsdæmi innan ESB. Þetta fé er nú út um allar koppa grundir og spurningin er því HVERN á að rukka til baka. Bóndann, milliliðinn, dreifinguna, álagninguna, smásalann og meir að segja skattleggjandann sjálfan?

Hugsi nú hver fyrir sig.

[Ágúst Ásgeirsson, 5.8.2009 kl. 16:35]

Það er eflaust rétt hjá þér, Jón Logi, að ekki hefur féð allt runnið í vasa bænda. Enda segir í pistlinum að styrkirnir hafi farið til að niðurgreiða verð frá bændum, geymslukostnað, förgun hluta uppskerunnar og til að hvetja til úrvinnslu ferskra ávaxta- og grænmetis.

Féð var fengið úr sjóði sem ætlaður var til að verja ávaxta- og grænmetisbændur áföllum á krepputímum. Það ástand virðist ekki hafa verið fyrir hendi og niðurstaða yfirvalda í Brussel sú, að fjármunir þessir hafi verið misnotaðir til að skekkja samkeppni.

Sé það fyrir mér að franska ríkið taki þetta á sig að verulegu leyti, ef koma á í veg fyrir að þessi grein landbúnaðar á ekki að fara í þrot.   

Geta má þess, að franskir ávaxta- og grænmetisbændur segja sig standa höllum fæti í samkeppni frá Spáni og Portúgal þar sem laun séu miklu lægri. Sjálfir segjast þeir t.d. borga ávaxtatínslufólki 11-13 evrur á tímann en kollegar þeirra í  t.d. Þýskalandi borgi aðeins sex evrur slíku starfsfólki. Ekki veit ég um sannleik þessa.