Citroën-bragginn sextugur

Sextíu ár eru í haust frá því Citroën Deux Chevaux (2CV) bíllinn leit fyrst dagsins ljós á götum Frakklands, en landsmönnum leist ekki of vel á gripinn í fyrstu. Jafnframt eru 18 ár frá því síðasti bíllinn af um fimm milljónum smíðuðum rann af framleiðslulínunni.

Vegna tímamótanna hefur verið opnuð sýning í vísindasafninu í París (Cité des Sciences) sem tileinkuð er afmæli „braggans“, eins og bíllinn hefur löngum verið uppnefndur á Íslandi.

Þar eru smíðiseintök frá ýmsum tíma, allt frá meinlætislega gráum bíl frá 1948 upp í „Charleston“-stælbílinn frá níunda áratugnum. Fyrir augu ber hvernig bíllinn hefur þróast og breyst í áranna rás þó að ytri línur hafi í aðalatriðum haldið sér. Einnig er gerð grein fyrir ýmsum nýjungum sem Citroën hefur fundið upp um dagana.

Þar má sjá strigasætin gömlu sem kippa mátti úr bílnum í lautarferðum svo vel færi um menn úti í náttúrunni. Líka langa bensínfetilinn sem var í fyrstu módelunum svo bændur gætu ekið bílnum í tréklossunum sem þeir klæddust jafnan.

Setjast má upp í bíl og finna hina miklu færslulengd sem var í fjöðrun 2CV-bílsins en sú útfærsla kom sér vel á ferðalögum á misjafnlega vel viðhöldnum sveitavegum.

Traustur og bilar sjaldan

Meðal hönnunarforsendna braggans var að hann væri „lítill fjögurra sæta bíll er gæti ekið yfir plægðan akur með eggjakörfu í aftursætinu án þess að neitt þeirra brotnaði“. Upphaflega var hann hugsaður sem ódýrt farartæki fyrir efnalítið dreifbýlisfólk með sæti fyrir fjóra.

Í sýningarskránni segir að með uppsetningunni sé pínulítill og tæknilega framúrstefnulegur bíll er þjónaði kynslóðum notenda heiðraður. Blaðið Le Monde segir sýninguna „tilfinningalega lofgjörð“. Blaðið sagði einnig: „Allt annað en að dást að bílnum er erfitt, miðað við þá þjónustu sem hann innti af hendi og þær minningar sem honum tengjast.“

Allir núlifandi Frakkar á miðjum aldri og eldri eiga minningar tengdar 2CV-bílnum. Hann reyndist traustur og bilaði sjaldan, var ódýr í rekstri.

Segja má að hann hafi enst vel því vart líður sá dagur að maður sjái ekki „bragga“ á ferð. Einkum þó úti á landi, í sveitum, t.a.m. á Bretaníuskaganum þar sem hann þjónar ennþá eigendum sínum – yfirleitt öldruðu bændafólki – vel.

Á eftirstríðsárunum komu fram litlir fólksbílar sem áttu eftir að verða nokkurs konar þjóðartákn og ná miklum vinsældum. Jafnvel langt út fyrir landsteina viðkomandi ríkja.

Ítalir fengu Fiat 500, Þjóðverjar bjölluna frá Volkswagen, Bretar mínibílinn frá Austin og Frakkar framdrifna „tvíhófinn“ eins og margir nefna 2CV-bílinn. Þar er óbeint skírskotað til þess að framan af var hann knúinn tveggja strokka, 375 rúmsentimetra og níu hestafla loftkældum mótor.

Stöðutákn víða um heim

Langlífi Citroën-bílsins er annálað og einungis bjallan stenst honum snúning í þeim efnum. Báðir bílarnir voru fundnir upp fyrir seinna stríðið. Fyrstu 2CV-bílarnir, sem Citroën nefndi reyndar TPV, voru tilbúnir til að fara á markað sumarið 1939.

Citroën greip hins vegar til þess ráðs að eyðileggja nær alla bílana hundrað sem tilbúnir voru svo að þeir féllu ekki í hendur innrásarherja nasista. Nokkrir voru faldir á sveitabæjum og í geymsluskúrum. Komu fyrstu bílarnir af þessari földu frumsmíð ekki fram í dagsljósið fyrr en árið 1968.

Þrír TPV-bílar í mjög góðu ásigkomulagi fundust árið 1998 undir heyi í hlöðu við gamla æfingabraut Citroën við Ferté-Vidame í héraðinu Eure-et-Loir. Vöktu þeir mikla athygli á fornbílasýningu í París sama ár.

Þegar 2CV-bíllinn birtist svo í sýningargluggum bílasala í París 14. október 1948 og fór þar með á almennan markað var hann ögn nútímalegri en frumsmíðin. Bílablaðamönnum þótti hann þó gamaldags og hálfúreltur og almenningur hafði í fyrstu efasemdir um bílinn. En ekki leið á löngu þar til almenningur tók ástfóstri við braggann vegna einfaldleikans. Áður en varði var fimm ára biðlisti eftir bílnum.

Á sjöunda áratugnum og síðar þjónaði 2CV-bíllinn eigendum sínum í öllum löndum Evrópu og í Suður–Ameríku. Og hann var í lykilhlutverki í margri kvikmyndinni, þar á meðal í Bond-myndinni „For Your Eyes Only“ frá árinu 1981 og í „Apocalypse Now“. Að því kom að franski fátæklingabíllinn varð að stöðutákni víða um heim. Jafnvel á Íslandi.

Athugasemdir

[Guðmundur Brynjólfsson (IP-tala skráð) 23.5.2008 kl. 23:12]

Takk fyrir fróðlega færslu.